بإسمک الأعظم
مقدمه
محاسبه نفس یعنی حساب کشیدن از خود با هدف تسلط بر خود و حرکت در مسیری و
جهتی که موجب رضای الهی است، از روشهای مؤثر تربیتی میباشد که امروزه به
عنوان خود تربیتی و خود ارزیابی ازآن نام میبرند. در قدیم نیز علمای
اخلاق و مربیان، همواره دستور محاسبه نفس میدادند و راه و روشهای مناسب
را طی دستورالعملهای دقیق به شاگردان خود توصیه میکردند.
یکی از علمای بزرگ اخلاق میگوید: «بزرگان و گذشتگان صالح ما را عقیده بر
آن بود که هرکس اهل محاسبه نفس نیست، یا اصلاً به جهان دیگر ایمان ندارد و
یا آنکه عقل سلیم ندارد والّا چگونه میشود کسی ایمان و اعتقاد داشته باشد
به اصلی که قرآن میگوید اگر به وزن ذرهای انسان عمل نیک یا عمل بد داشته
باشد در آن جهان آن عمل را میبیند و به آن ملحق میشود و در عین حال
بیحساب کالای عمل را پیش بفرستد و نفهمد چه کرده و چه میکند؟» پس ما اگر
از نظر شرع و دین و عقل به این دستور بنگریم میبینیم که عمل مراقبت و
محاسبه نفس اختصاص به اشخاص معین وطبقه معین ندارد، بلکه یک وظیفه عمومی
است.