بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین و الصلاة و السّلام علی خیر خلقه أشرف بریته ابوالقاسم محمّد صلی الله علیه و علی آله الطیّبین الطاهرین و عَلی جمیع الانبیاء وَالمُرسَلین سیّما بقیة الله فی الأرضین و لَعنة الله عَلی اعدائهم أجمعین.
اظهار ارادت کنید خدمت قطب عالم امکان و محور عالم وجود و واسطۀ بین غیب و شهود، یعنی حضرت ولیعصر«عجّلاللهتعالیفرجهالشّریف» با سه صلوات.
بحث ما دربارۀ یک مسئلۀ مهمی بود، مسئلۀ سیاسی و اجتماعی بود؛ و آن مسئلۀ جبر و تفویض و قضا و قدر بود.
در مسئلۀ جبر و تفویض رسیدیم به اینجا که این انسان در میان همه موجودات یک امتیاز بالایی دارد به نام انتخاب. این امتیاز را سایر موجودات ندارند و حتّی ملائکه. قرآن دربارۀ ملائکه هم میفرماید:
«لا یَعْصُونَ اللَّهَ ما أَمَرَهُمْ»[1]
انتخاب در ملائکه نیست. وظیفهای به دوش آنهاست و صددرصد به این وظیفه عمل میکنند.
اما در میان همۀ موجودات این انسان است که انتخاب دارد:
«إِنَّا هَدَیْناهُ السَّبیلَ إِمَّا شاکِراً وَ إِمَّا کَفُوراً»